İnfodemi (Bilgi Salgını): İnsanların bir kriz karşısında güvenilir kaynaklar aradığı dönemde kısmen yanlış ve kısmen doğru birçok bilgiyle karşılaşması ve bu bilgilerin kontrolsüz yayılması nedeniyle bu arayışın zorlaşmasıdır.
Kriz zamanlarında bilgiye olan ihtiyacın artması ile bireylerin doğru ve yanlış bilgileri ayırt edememesi infodeminin artmasına neden olur. Bu durum kriz dönemlerinde insanların ihtiyaç duyduğu rehberliğe acilen erişmelerinin önünde engel oluşturmaktadır.
Nelere dikkat edelim?
Duygularınızın farkında olun
Son zamanlarda yapılan bir çalışmanın ortaya koyduğu üzere, sosyal medya akışlarını duygusalken inceleyen kişilerin, daha sakin bir ruh haliyle inceleyenlere göre yanlış bilgi paylaşma olasılığı çok daha yüksek.
Özellikle kriz dönemlerinde yaşanan öfke, korku ve endişe vb. duygular insanları yanlış bilgilere karşı daha savunmasız hale getiriyor. Bilgiyi paylaşmadan önce biraz bekleyip hangi duygu içerisinde olduğunuzun farkına varın ve duygularınızın etkisi geçtikten sonra paylaşım yapıp yapmamaya karar verin.
Kaynağı kontrol edin
Kim olduğu belli olmayan yeni bir hesap, yalnızca takipçi ve etkileşim kazanmak için ortaya sansasyonel bir bilgi parçası koymuş olabilir. Paylaşımı yapan kaynak hesaba gidin ve inceleyin. Uzun süredir bu işi yapan bir haber ya da bilgi paylaşım hesabı olup olmadığını kontrol edin. Gerekirse bu hesap ile iletişime geçerek bilgiyi nereden aldığını sorun. Mantıklı bir yanıt almak için haberin kaynağına inmeye çalışın. Aynı haberi pek çok kaynakta sorgulayın.
Herhangi bir saygın teyit kuruluşu bu iddiayı incelemiş mi? (örn.Teyit.org)
Aynı şeyi başka bir kişi, belki de farklı bir açıdan yazmış mı?
Görüntü veya alıntı nerede ve ne zaman oluşturulmuş? images.google.com gibi sitelerde tersine görsel arama yapın.
Resmi Kurumların internet ve sosyal medya hesaplarını takip edin.
Günümüzde artık tüm resmi kurumların bir internet sitesi ve sosyal medya hesabı bulunuyor. Yaşanan olay hangi kurumun yetki alanına giriyorsa o kurum, internet sitesi ya da sosyal medya hesabı üzerinden mutlaka bir paylaşım yapıyor ve bu paylaşımlar resmi açıklama olarak kabul ediliyor. Bu nedenle, resmi kaynaklardan yapılmayan hiçbir açıklamaya güvenmeyin.
Gördüğünüz her habere şüphe ile yaklaşın
Genelde kendi görüşümüze yakın haberleri doğruluğunu sorgulamadan paylaşma eğilimindeyiz. Kendi görüşlerinizi destekleyen haber, görüntü ya da video da olsa paylaşmadan önce başka haber kaynaklarından haberin doğruluğunu ve paylaşıma uygunluğunu mutlaka araştırın ve kontrol edin.
Çocukların ve yetişkinlerin kurtarma anında yayınlanan fotoğraflarını ve videolarını internet ortamında paylaşmayın.
Paylaştığınız her fotoğraf ve video dijital ayak izi bırakır. İlerde bu kişiler bu fotoğraf ve videoları tekrar görürlerse travmaları tetiklenebilir. Ayrıca kişiler o hallerinin görüntüsünün çekilmesini ve yayılmasını istemeyebilirler. Bu paylaşımların bir diğer tehlikesi de bu kişileri istismara açık hale getirmektir. Paylaşım yaparken insanların kişisel hak ve özgürlüklerine saygı gösterilmesi ve hassas davranılması gerekir.
İnternet URL/Adresin doğruluğunu kontrol edin.
Sahte haber siteleri güvenilir ve resmi haber kaynaklarına çok benzeyen taklit edilmiş bir adres (URL) kullanırlar. İnternet adreslerine dikkat edin.
Provakasyon, yanıltma ve yönlendirme amacı taşıyan haberlere ve paylaşımlara dikkat edin.
Özellikle belli gruplara yönelik ırkçı, provakatif ve nefret söylemleri içeren haberlere dikkat edin.
İddialı başlıklara ve reklamlara dikkat edin.
Olağan dışı iddialar, ilgi çekmek için abartılı başlıklar çok fazla kullanılmış noktalama işaretleri genellikle asılsız haberlere veya reklam içerikli haberlere aittir.
Haberde dil bilgisi ve yazım hatalarının bulunması
Hatalar dikkatsizlikten veya bilgisizlikten kaynaklanır. Her ikisi de yazara ve kaynağa karşı güveni azaltır. Bu tür haberlere dikkatli yaklaşılmalıdır.
Kaynaklar: