28 Şubat 2023
Öğretmen Olarak Kendinizi Güvende Hissetmek İçin Neler Yapabilirsiniz?
Günlük Yaşantınıza Devam Etmeye Çalışın
Günlük işlerinize olabildiğince dönebilmek için çaba harcamalısınız. Eskisi gibi aynı saatlerde yemeğinizi yemek ya da uyumak gibi rutinleriniz normalleşme sürecine katkı sağlar. Bize güven duygusu hissettir.
Sağlığınızı İhmal Etmeyin
Kendinize özen göstermeyi ihmal etmeyin. Düzenli ve sağlıklı beslenmeye ve yeterince dinlenmeye gayret edin. Fiziksel sağlığınıza dikkat etmek ruh sağlığınızı da korur.
Aileniz ve Arkadaşlarınızla Zaman Geçirin
Yakınlarınızla, sevdiklerinizle iletişim kurmak önemlidir. Onlarla yaşadıklarınız hakkında konuşun, bu size güven verecektir. Bazen yalnız kalmak istemeniz oldukça normaldir ancak kendinizi sevdiklerinizden izole etmeyin.
Duygu ve Düşüncelerinizi Sözlü / Yazılı Paylaşın
Sizi anlayabildiğini düşündüğünüz diğer insanlara yaşadıklarınızı anlatın. Olayları paylaşırken, düşüncelerinizden ve duygularınızdan da bahsedin. Birileriyle konuşmak, konuşmayı tercih etmezseniz yazmak, toparlanmanıza ve olup biteni daha iyi anlamanıza yardımcı olur.
Ani Kararlar Almayın
Dünyaya, yaşama, geleceğe, amaçlarımıza yönelik duygu ve düşünceleriniz sarsılmış olabilir. Bu duygu ile ani ve büyük kararlar almak yerine, sabırlı olmak, öncesinde güvendiğiniz yakınlarınızla konuşarak yaşadıklarınızı yeniden değerlendirmeye çalışmak daha güvenlidir.
Medyayı Sağlıklı Kullanın
Medya üzerinden deprem sonrası ne olup bittiğini öğrenmek istemeniz oldukça doğaldır. Ancak ilgili haberleri aşırı şekilde takip etmekten, tekrarlayan zorlayıcı görüntüleri izlemekten vb. kaçının. Depremle ilgili görüntü, haber ve tartışmalara aşırı odaklanmak travmatik tepkilerinizin artmasına neden olabilir.
Ancak yaklaşık bir ay geçmesine rağmen günlük hayatınızı ciddi şekilde olumsuz etkileyen aşırı kaygı, panik ve umutsuzluk belirtilerinde herhangi bir azalma olmuyorsa ya da bu davranışların sıklığı ve şiddeti giderek artıyorsa zaman kaybetmeden mutlaka bir ruh sağlığı uzmanına başvurun.
Veli Olarak Çocuklarınızı Güvende Hissettirmek İçin Neler Yapabilirsiniz?
Dinleyin
Çocuğunuzu dinleyin, soru sormalarına izin verin ve görüşlerine saygı gösterin. Çocuklarla sohbet etmek, birlikte resim yapmak ya da oyun oynamak yaşadıkları bu zorlayıcı süreci atlatmaları için en sağlıklı ve doğal yoldur.
Depremin neden olduğu, neden onların başına geldiği, depremin tekrar olup olmayacağı ile ilgili birçok soruları olabilir. Soruları çocuğunuzun yaşına ve gelişimine uygun şekilde doğru ve net bilgi vererek cevaplamanız gerekmektedir.
Rahatlatın
İlgi, yakınlık ve şefkat göstererek çocukların daha hızlı toparlanmasına büyük katkı sağlayabilirsiniz. Çocuğunuza samimi bir şekilde onu sevdiğinizi söyleyin. Sevildiklerini ve değer gördüklerini hissettiklerinde çocuklar daha mutlu ve umutlu olurlar.
Güven Verin
Gerçekçi bir şekilde artık güvende olduklarına dair çocuklarınıza moral verin. Çocukların bu konudaki endişelerini giderin. Hem sizin hem de diğer yetişkinlerin meydana gelebilecek bir tehlikeden onları korumak için gerekli önlemleri aldığınızı hatırlatın.
Takdir Edin
Zorlayıcı süreçlerde çocuklar, dikkatli davranma, cesaretli olma ve umut gibi güçlü yönlerini açığa çıkarırlar. Özellikle çocuklarınızın olumlu davranışlarını gördükçe onları takdir edin. Takdir etmek, iyi ve olumlu davranışları yeniden yapmak için onları cesaretlendirir ve kendilerine olan güvenin artmasını sağlar.
Oyun Oynayın
Çocuklarla birlikte eğlenceli bir şeyler yapmak, oyunlar oynamak yeniden toparlanmaları için oldukça önemlidir. Sanat temelli oyunlar (müzik, resim çizdirme, heykel yapma vb.) da çocukların yaşadıkları travmalarla baş etmelerine destek olabilmektedir.
Duygularınızı, Düşüncelerinizi Paylaşın
Deprem sonrası yaşadığınız duyguları çocuğunuza ifade etmemeniz sizin güçlü olduğunuz mesajını değil, duyguların saklanması gerektiği mesajını verir. Normalleştirmek için duygularınızla ilgili çocuklarınızla konuşabilirsiniz.
Yetişkinlerin ergen yaştaki çocuklarla problemlerle sağlıklı başa çıkma yolları hakkında konuşması etkili olacaktır.
Günlük Rutinlerini Mümkün Olduğunca Korumaya Çalışın
Çocuklar için günlük rutinleri korumak çok önemlidir. Bu nedenle çocuklarınızın yemek, oyun, ders ya da uyku saatlerinin değişmemesine mümkün olduğunca özen gösterin ve model olmak için rutinlerinizi koruyun.
Sorumluluk Almalarına İzin Verin
Çocukların size ve çevrenizdekilere, alınan önlemlere uyarak gönüllü olarak yardım etmelerine ve sorumluluk almalarına izin verin.
Gelecek Hedeflerini Gözden Geçirip Birlikte Güncelleyebilirsiniz
Çocuklar deprem öncesi sahip oldukları hedefleri kaybedebilir ya da o hedefleri artık anlamsız bulabilirler. Uzun vadeli hedeflerden ziyade beraber kısa vadeli hedefler belirleyebilir ve bunları gerçekleştirmesi yönünde çocuğunuzu destekleyebilirsiniz.
Sosyalliği Teşvik Edin
Çocuğunuz deprem sonrası akranlarıyla görüşmek istemeyebilir.
Kendi içine kapanan ve sosyal izolasyon yaşayan çocuğunuza akranlarıyla görüşmesi için fırsatlar yaratmanız önemlidir.
Medya Kullanımını Gözlemleyin
Deprem sonrasında medyada sürekli deprem haberleri, görüntüleri, depremden bahseden yayınların açılması çocukların travmalarının uzamasına yol açabilir ve tetikleyici unsur olabilir. Çocukların sosyal medyada maruz kaldıkları içeriklerin de yaşlarına uygunluğunun denetlenmesi önemlidir.
Değişikliklerden Haberdar Edin
Deprem özellikle fiziksel ve maddi zararlar verdiyse çocuklar bundan sonra ne olacağını bilmek isterler.
Evi taşıma, bir süreliğine başka bir yerde kalma ya da okul değişikliği gibi konularda çocuk haberdar edilmeli ve yaşına uygun bir şekilde açıklanmalıdır.
Ergenlik dönemindeki çocuklar için karar süreçlerine onları da katmak kontrol duygularını yeniden kazanmaları yönünde destek olabilecektir.
Uzmana Başvurun
Çocuğunuz aşırı panik olma, ağlama nöbetleri, sürekli uyku sorunları ya da yoğun davranış sorunları gibi tepkiler gösteriyorsa, bir ruh sağlığı uzmanından destek almanız iyi olacaktır.
Öğretmen Olarak Çocuklarımızı Güvende Hissettirmek İçin Neler Yapabiliriz?
Bilimsel Bilgiler İle Bilgilendirme
Deprem hakkında bilimsel bilgiler ve depremin yıkıcı etkilerini azaltma adına alınabilecek bireysel ve toplumsal önlemler, yaşanan olaylar ve sonrasında olabilecekler konusunda travmatik olaylarla ilgili normal psikolojik ve davranışsal tepkiler hakkında özet şeklinde bilgilendirme yapılması önemlidir. Bunu bilimsel ve yaş seviyelerine uygun şekilde yapmalıyız, böylece süreci anlamlandırmalarına yardımcı olabiliriz. Çünkü çocuklar anlamadıkları şeylerden ve belirsizlikten daha çok korkarlar.
Öğrencilerin Gelişimsel Özelliklerini Göz Önünde Bulundurmak
Çocuk ve ergenler duyduklarından, gördüklerinden ya da yaşadıklarından yetişkinlere göre daha yoğun etkilenebilir ve travmatik stres tepkilerini farklı şekillerde yansıtabilirler. Öğrencilerinizi düzenli olarak gözlemlemeyi ve olası değişimlere dikkat etmeyi sürdürmelisiniz.
Öğrencilere Güvenli ve Anlayışlı Ortam Sağlama
Öğrencilerle açık ve güvenli iletişim ve etkileşim kurulması, eşit ve adil tutum sergilenmesi onlarda fiziksel güvenlik ve kontrol algısının gelişmesine yardımcı olur.
Yakın ilgi ve anlayış gösteren, onları her koşulda kabul eden, olumlu disiplin yöntemleri kullanan, motive eden ve sosyal destek sağlayan öğretmenlerin varlığı öğrencilerin güven duygusunu artırmaktadır.
Destekleyici Tutum, Etkili İletişim ve Gözlem
Her çocuğun afetten etkilenme düzeyi çeşitli etkenlere bağlı olarak farklı olacaktır. Bu nedenle öğrencileri iyi gözlemlemek, velilerle çocukların duygu ve davranışları ile ilgili iletişim halinde olmak önemlidir.
Öğrencinizi etkin bir şekilde dinlemek, onun deneyimlerini anlamaya çalışmak, onun duygularına odaklanmak ve bu arada duygusal tepkilerini ve davranışlarını gözlemlemek en etkili yaklaşım olacaktır. Bu süreçte öğretmenlik mesleğinin rol ve sorumluluklarını aşan bir durum gözlemlediğinizde, okul psikolojik danışmanına ya da bulunduğunuz yerdeki rehberlik ve araştırma merkezine yönlendirmeniz en sağlıklı çözüm yolu olacaktır. Ayrıca tüm bu paylaşım sürecinde öğrenci mahremiyeti ilkelerine göre hareket etmeniz önemlidir.
Psikososyal Destek ve Etkinlikler Uygulama
M.E. B Özel Eğitim ve Rehberlik Genel Müdürlüğü’nün her kademedeki öğrenciler için web sitesinde yayınladığı "Psikososyal Destek Deprem Psikoeğitim Programı" ve hikâye kitaplarından yararlanılabilir. Etkinlikler, öğrencilerin psikolojik sağlamlıklarını güçlendirmeye destek olacaktır.
Çocukların travmatik deneyimlerini paylaşmasına, korkularını veya endişelerini ifade etmesine ve onlarla baş etmelerine yardımcı olabilecek sınıf etkinlikleri, sanatsal etkinlikler ve okul çapında projeler gerçekleştirin.
Derslerinize Eğlenceli Etkinlikler Katın
Öğrenciler derslerde odaklanma sorunu yaşayabilirler. Bu süreçte derslerinizi
yeniden planlamanız gerekir. Derslerinizin başında/ortasında/sonunda yer verebilecek şekilde yapılandırılmış sınıf içi etkileşimli etkinlikler ya da oyunlar ile öğrencilerinizin derse bağını sürdürmeye destek olabilirsiniz.
Aile Katılımını Sağlamak
Okul psikolojik danışmanları ve okul yöneticilerinin iş birliği ile sorumlu olduğunuz sınıfların velilerine belirli aralıklarla psiko-eğitsel etkinlikler düzenlemeniz oldukça yararlı olacaktır.
Öğrencilerin iyileşme sürecine katkı sağlamak için ihtiyacı olan öğrencilerin velileri ile düzenli görüşmeler yapabilirsiniz.
Travmatik Yaşantılara Duyarlı Bir Okul İklimi Oluşturmaya Katkı
Travmatik durumlarda etkilenen öğrencilerin mahremiyetini medyadan ve diğer kişilerden korumak çok önemli bir konudur.
Travmatize öğrencilerin okul içinde etiketlenmelerinin önüne geçmek, bazı hatırlatıcı unsurlar karşısında yeniden travma yaşamalarına engel olmak, fiziksel-sosyal-duygusal açıdan güvende olmalarını sağlamak için tüm okul personelinin iş birliği içinde ortak çalışmalar yürütmesi önemlidir.
Arkadaşlıklarının ve Akran Desteğinin Güçlendirilmesi
Öğrencilerin sınıf içi arkadaşlık ilişkilerini geliştirici etkinlikler ve grup çalışmaları düzenleyebilirsiniz.
Öğrencilerin Yaşam Anlamı ve Amacı Oluşturmalarına Destek Olma
Öğrencilere okul içinde başarıyla yürütebilecekleri çeşitli sorumluluklar vererek, onlarına kendi başlarına karar vermelerine, yaşamsal hedef belirlemelerine destek olacak seçenekler sunarak, iş birliği yapmalarını sağlayarak ve çeşitli başarı öykülerinden anlam oluşturarak katkı sunabilirsiniz.
Kaynak: M.E.B Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Psikososyal Destek Programları Yayınları
